2100 - Een onafhankelijke denktank

Denktanks in Nederland (niet van de overheid)

Nederland telt voornamelijk overheidsdenktanks. Slechts een enkeling waagt het om buiten de overheidsagenda te treden. De financiering is bijna steeds problematisch. 

• Waterlandstichting: 'progressieve denktank' die 'werkt aan een nieuw links verhaal over vrijheid, gelijkheid en solidariteit'.
  €: 'Waterland is voorlopig geheel afhankelijk van donaties'.
   
• Edmund Burke Stichting: 'wil het conservatieve gedachtegoed een nieuw leven in blazen'.
  €: 'De Burke Stichting ontvangt geen overheidssubsidie en is dus geheel afhankelijk van private schenkingen'
   
• De Nationale DenkTank: is 'een multidisciplinair team van ruim twintig veelbelovende master-studenten, pas-afgestudeerden en promovendi' dat gedurende drie maanden werkt aan 'een set creatieve en praktische oplossingen voor een urgent maatschappelijk probleem'.
  €: commerciële sponsors (McKinsey e.a.) en enkele universiteiten
   
• Denktank Prospect: is een 'politiek ongebonden denktank (..) van twintigers en dertigers, die grote maatschappelijke thema’s op de publieke agenda wil krijgen door geregeld concrete en innovatieve suggesties te doen en het maatschappelijk debat te stimuleren.'
  €: afhankelijk van donaties
   
• Public SPACE: is 'een onafhankelijke denktank die strategische innovatie in het publieke domein wil bewerkstelligen'.
  €: ??
   
• Kennisland - KL: 'is een onafhankelijke denktank die Nederland slimmer wil maken', 'Wij ontwerpen en realiseren interventies om de kennissamenleving te versterken.'
  €: projectsubsidies

Denktanks van politieke partijen in Nederland

Alle politieke partijen die zetels hebben in de Tweede Kamer kunnen overheidssubsidie krijgen om een eigen denktank op te zetten. Alleen de Partij voor de Vrijheid (PVV) maakt op dit moment geen gebruik van deze subsidieregeling.

De officiële naam is wetenschappelijk bureau. De wetenschappelijke bureaus van de politieke partijen werken uitdrukkelijk binnen de kaders die hun eigen partijleiding stelt. Soms hebben ze veel ruimte soms weinig. 

• Wiardi Beckman Stichting - PvdA
   
• Teldersstichting – VVD
   
• Het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA
   
• Stichting Wetenschappelijk Bureau SP
   
• Wetenschappelijk Bureau GroenLinks
   
• Kenniscentrum D66
   
• Wetenschappelijk Instituut Groen van Prinsterer - ChristenUnie
   
• Guido de Brés Stichting – SGP
   
• De Nicolaas G. Pierson Foundation – Partij voor de Dieren

Overheidsdenktanks in Nederland

Overheidsdenktanks zijn er in drie soorten: adviesraden, planbureaus en overlegorganen.

Adviesraden adviseren aan kabinet én parlement. Zij zijn bij wet ingesteld en worden betaald van de Rijksbegroting. De Kroon benoemt de leden op persoonlijke titel en voor een beperkte periode.

• Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid - WRR
   
• Gezondheidsraad
   
• Onderwijsraad
   
• Raad voor Cultuur
   
• Raad voor de Financiële Verhoudingen - Rfv
   
• Raad voor het Openbaar Bestuur - ROB
   
• Raad voor het Landelijk Gebied - RGL
   
• Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling - RMO
   
• Raad voor Verkeer en Waterstaat
   
• Raad voor de Volksgezondheid & Zorg - RVZ
   
• VROM-Raad
   
• Raad voor de Wadden
   
• Algemene Energie Raad
   
• Adviesraad Internationale Vraagstukken - AIV
   
• Adviescommissie voor Vreemdelingen Zaken - ACVZ
   
• Adviesraad voor Wetenschaps- en Technologiebeleid - AWT
   

Planbureaus hebben een andere opdracht dan adviesraden: zij zijn er in eerste aanleg om de 'stand van het land' te meten. Maar soms produceren ook zij toekomstbeelden of geven (impliciet) advies:

• Planbureau voor de Leefomgeving – PBL
   
• Rijksinstituut voor de Volksgezondheid en Milieu - RIVM
   
• Sociaal Cultureel Planbureau - SCP
   
• Centraal Plan Bureau - CPB
   

Overlegorganen mogen dan geen denktanks zijn in de zin van deze webpagina, maar binnen de Nederlandse context zijn de compromissen die binnen de SER worden gesloten wel het voornaamste voedsel voor de maatschappelijke verhoudingen: 

• Sociaal Economische Raad - SER: Vertegenwoordigers van werkgevers, werknemers en de Kroon onderhandelen over de vormgeving van het sociaal-economisch beleid. Ook voert de SER bestuurlijke en toezichthoudende taken uit.
   
• Raad voor Werk en Inkomen – RWI: Vertegenwoordigers van werkgevers, werknemers en gemeenten onderhandelen over de vormgeving van (lokaal) arbeidsmarkt en reïntegratiebeleid.

Denktanks Verenigde Staten

De Verenigde Staten is de bakermat van het fenomeen denktank. Er zijn er honderden, waarvan sommige wereldberoemd.

De Amerikaanse denktank is typisch onafhankelijk van overheidsgeld. De financiële basis is een mecenas die een fonds achterliet (bijv. Brookings Institution), donaties, lidmaatschappen of een combinatie hiervan.

Waar de scheidslijn tussen overheid en denktank scherp en helder is in de VS, is de scheidslijn tussen denktank en lobby veel minder duidelijk.

De meest spraakmakende:

• The American Entreprise Institute for Public Policy Research is een privaat, onafhankelijk, non profit instituut dat onderzoek doet en onderwijs geeft op het gebied van overhead, politiek, economie en welzijn. Het instituut verbindt zich aan het liberale gedachtegoed: het vergroten van vrijheid en individuele kansen en het versterken van vrij ondernemerschap.
   
• The Brookings Institution is een non profit organisatie die zich bezig houdt met onderzoek en onderwijs in de sociale wetenschappen (economie, grote stedenbeleid, bestuur, buitenlandsbeleid, en globale economie en ontwikkeling), en formuleert overheidsbeleid op deze terreinen.
   
• The Carnegie Endownment for International Peace is een private, niet partijgebonden, non profit organisatie die zich wijdt aan het verbeteren van de samenwerking tussen landen en het promoten van actief internationaal engagement in de Verenigde Staten.
   
• Cato Institute is een libertaire denktank die het begrip van publiek beleid dat gebaseerd is op de principes van beperkte overheidsinvloed, vrije markten, individuele vrijheid en vrede wil vergroten. Het instituut wil toepasbare beleidsvoorstellen doen die vrije en open civil societies creëren in de VS en daarbuiten.
   
• Center for Strategic & International Studies (CSIS) voorziet in strategische inzichten en beleidsoplossingen voor besluitvormers bij de overheid, in internationale instituties, in de private sector en in de maatschappij. CSIS doet onderzoek, maakt analyses en ontwikkelt toekomstgerichte beleidsinitiatieven.
   
• Council on Foreign Relations is een onafhankelijke, niet partijgebonden organisatie, denktank en uitgever die zich wijdt aan het beter begrijpelijk maken van de wereld en de keuzes voor het buitenlandsbeleid daarin. 
   
• The Heritage Foundation is een conservatieve denktank die de ideologie ontwikkelde en de mensen opleidde voor de Bush-administration van 2000-2008. 
   
• The Hoover Institutions on War, Revolution and Peace is een public policy onderzoekscentrum gericht op politiek, economie, en internationale betrekkingen. Door het verzamelen van kennis, het genereren van ideeën en het verspreiden van beide, wil het instituut bijdragen aan het veiligstellen van de vrede, het verbeteren van de menselijke levenstandaard en het beperken van de overheidsinvloed in het leven van individuen.
   
• De RAND Corporation is een non profit instituut dat beleid en besluitvormingsprocessen wil verbeteren met behulp van onderzoek en analyse. RAND doet onderzoek naar issues omtrent nationale veiligheid, het bedrijfsleven, onderwijs, zorg, recht en wetenschap.     
   
• The Woodrow Wilson International Center heeft als doel de wereld van ideeën te verenigen met de wereld van beleid door het bevorderen van onderzoek, studie, discussie en samenwerking tussen verschillende mensen die zich bezighouden met beleid en onderzoek in nationale en internationale zaken.

Denktanks Groot Brittannië

• The Adam Smith Institute (ASI) is een niet partijgebonden onderzoeksinstituut dat onderzoek doet op het gebied keuze en competitie, het uitbreiden van de invloed van de markten en het herontwerpen van publieke services.
   
• De Bow Group is een onafhankelijke conservatieve denktank die wordt gefinancierd door lidmaatschapsgelden. De Group heeft al jaren een belangrijke invloed op de Conservatieve partij door het leveren van onderzoek naar en ideeën over de publieke diensten, welvaart, stedenbeleid en criminaliteitsbeleid.
   
• The Centre for European Reform (CER) is een onafhankelijke denktank gewijd aan het verbeteren van de kwaliteit van de debatten over te de toekomst van de Europese Unie. De CER heeft tot doel het promoten van nieuwe ideeën en nieuw beleid voor het hervormen van de Europese Unie.
   
• The Centre of Policy Studies (CPS) is een toonaangevende centrum-rechtse public policy denktank die het beleid in de richting van een kleinere staat en meer verantwoordelijkheid en vrijheid voor individuen wil beïnvloeden.
   
• The Centre for Social Justice is een onafhankelijke denktank die effectieve oplossingen zoekt voor de armoede die delen van Groot-Brittannië treft.
   
• Het Centre Forum is een onafhankelijke liberale denktank welke evidence-based beleidsoplossingen zoekt voor de belangrijkste maatschappelijke problemen in Groot-Brittannië.
   
• Chatham House is een denktank op het gebied van international betrekkingen. De beroemde Chatham House Rule werd hier in 1927 geformuleerd.
    
• Demos is een denktank voor dagelijkse democratie. De denktank wil het democratische idee in de praktijk brengen door te werken met organisaties aan het effectiever en meer legitiem maken van hun beleid.
   
• The Fabian Society is een onafhankelijke denktank gelieerd aan de Labour Party met een democratische ledenorganisatie. De Society wil politieke ideeën onderzoeken en beleidsvoorstellen doen die de progressieve politiek voor de komende eeuw kunnen definiëren.
   
• The Foreign Policy Centre is Europese denktank die een visie wil ontwikkelen op en onderzoek wil doen naar een eerlijke rule-based wereldorde, effectieve multilaterale oplossingen voor globale problemen, democratie en goed bestuur, publiek-private samenwerking, effectieve publieke diplomatie en inclusief burgerschap.
   
• The Institute for Public Policy Research is een toonaangevende onafhankelijke centrum linkse denktank die het progressieve gedachtegoed wil uitdragen door het maken van heldere beleidsanalyses, rapporten en publicaties.
   
• The Legatum Institute is een onafhankelijke belangenbehartigende, adviserende en beleidsorganisatie die onderzoek doet naar en het promoten van mondiale vooruitgang en uitbreiding van de menselijke vrijheden en het menselijke welzijn.
   
• The New Economics Foundation is een onafhankelijke denk én doetank die economische voorspoed propageert en innovatieve oplossingen aandraagt aangaande economie, milieu en sociale zaken. De denktank zet ‘pleople and planet’ op de eerste plaats.
   
• The New Local Government Network is een onafhankelijke denktank die als doel heeft de publieke diensten te hervormen, het locale politiek leiderschap een nieuw leven in te blazen en de locale gemeenschappen te versterken.
   
• Policy Exchange is een onafhankelijke denktank die nieuwe beleidsideeën wil ontwikkelen en uit te dragen. Beleidsideeën die een vrije samenleving gebaseerd op sterke gemeenschappen, persoonlijke vrijheid, een beperkte overheid, nationaal zelfvertrouwen en een cultuur van ondernemerschap promoten.
   
• Reform is een onafhankelijke, niet partijgebonden denktank, die betere manieren onderzoekt om publieke diensten te leveren en economische vooruitgang te bevorderen. Deze manieren zijn gebaseerd op de principes van een beperkte overheid, vrij ondernemers en persoonlijke verantwoordelijkheid. Reform richt zich met name op de publieke gezondheidszorg, het onderwijs, het transportbeleid, criminaliteit, welzijnsvoorzieningen, en economisch beleid.
   
• ResPublica is een onafhankelijke niet partijgebonden public policy denktank die een revolutie in het centrum rechtse denken wil bewerkstelligen. Uitgangspunten zijn een hernieuwd civic communitarisme, het stimuleren van innovatieve cultuur in de publieke diensten en het creëren van een nieuwe economische infrastructuur.
   
• The Social Market Foundation is een onafhankelijke denktank die wil bijdragen aan innovatie in economische en sociale beleidsideeën op het terrein van de zorg, het onderwijs, het welzijn en de pensioenen.

Denktanks Canada

• Het Canadian Policy Research Network (CPRN) adviseert Canadese leiders over hedendaagse problematiek en nieuwe kansen en mogelijkheden. Deze denktank wil kennis creëren en publieke dialoog bevorderen op sociale en economische thema’s.
   
• Het Canadian Council on Social Development (CCSD) is een non-profit sociaal beleids- en onderzoeksinstituut dat zich richt op onderwerpen als armoede, sociale insluiting, handicaps, culturele diversiteit, kinderwelzijn, werkgelegenheid en diversiteit in het woonaanbod.
   
• De Canadian International Council (CIC) is een onafhankelijke, nationale onderzoeksraad, welke is ingesteld om het Canadese buitenlandsbeleid te versterken door onderzoek en dialoog over buitenlandsbeleid te promoten en organiseren.
   
• De Conference Board of Canada is een onafhankelijke, non-profit onderzoeksinstelling die onderzoek doet naar en conferenties organiseert over economische trends, overheidsbeleid en organisatorische ontwikkelingen.
   
• Het Institute for Research on Public Policy (IRPP) is een onafhankelijk, non-profit onderzoeksinstituut dat tot doel heeft het Canadese overheidsbeleid te verbeteren door het doen van onderzoek, het genereren van nieuwe inzichten en het organiseren van debat.
   
• Het C.D. Howe Instituut is een nationale, onafhankelijke, non-profit organisatie die tot doel heeft de Canadese levensstandaard te verbeteren door onafhankelijk onderzoek naar gedegen sociaal en economisch beleid te bevorderen.
   
• Het Fraser Instituut is een onafhankelijke internationale onderzoeks- en onderwijsorganisatie. Het instituut doet onderzoek naar de invloed van de markt en overheidsbeleid op het leven van individuen, brengt in onderzoek academici, economen en beleidsanalisten samen, ontwerpt eigen programma’s en initiatieven en organiseert workshops, seminars en internationale evenementen.
   
• Het Canadian Centre for Policy Alternatives (CCPA) is een onafhankelijk progressief onderzoeksinstituut dat onderzoek doet naar sociale, economische en duurzame rechtvaardigheid.
   
• Het Public Policy Forum is een onafhankelijke, non-profit organisatie die de kwaliteit van de Canadese overheid wil verbeteren door een dialoog te organiseren tussen publieke en private sectoren en vrijwilligers. Dat doen ze door het doen van onderzoek en het organiseren van evenementen en het publiceren daarover.
   
• The Caledon Institute of Social Policy doet onderzoek, wil de publieke opinie informeren en beïnvloeden, wil discussie organiseren over armoede en sociaal beleid en wil concrete implementeerbare voorstellen ontwikkelen om sociaal beleid te verbeteren.

Denktanks Zweden

• Timbro is een libertaire denktank die de publieke opinie in Zweden wil beïnvloeden met het doen van onderzoek gericht uit de kernwaarden; individuele vrijheid, economische vrijheid, een open samenleving en een minimale overheid.
   
• Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) is een onafhankelijk internationaal instituut dat onderzoek doet naar conflict, bewapening, wapenbeheersing en ontwapening. SIPRI voorziet in data, analyses en aanbevelingen.
   
• Het National Institute of Economic Research (KI) is een onderzoeksinstituut verbonden aan het Ministerie van Financiën. Het instituut levert analyses en voorspellingen over de Zweedse en internationale economie en doet daarnaast onderzoek hiernaar.
   
• Swedish Institute of International Affairs (UI) is een onafhankelijk onderzoeksinstituut dat informatie verstrekt en onderzoek doet naar internationale politieke onderwerpen.
   
• Centre for Business and Policy Studies (SNS) is een onafhankelijk netwerk van leidinggevenden uit de private en publieke sector, die zich gecommitteerd hebben aan het versterken van de sociale en economische ontwikkeling van Zweden. Het netwerk wil sociale en economische beleidsbeslissingen verbeteren door het promoten van sociaal wetenschappelijk onderzoek en het stimuleren van debat.
   
• The Beijer Institute of Ecological Economics is een internationaal onderzoeksinstituut, verbonden aan de Zweedse Koninklijke Academie der Wetenschappen, dat een beter begrip wil krijgen van de interactie tussen ecologische systemen en sociale en economische ontwikkeling. Om dit te bereiken wil het instituut verschillende wetenschappers en onderzoeksinstellingen samenbrengen.

Denktanks Denemarken

• Mandag Morgen is de grootste onafhankelijke denktank van Scandinavië, die als missie heeft om risico’s om te zetten in kansen. De denktank wil de maatschappelijke agenda en besluitvormers beïnvloeden door ideeën te genereren en belangrijke actoren te betrekken.
   
• Copenhagen Consensus Center 'vertelt overheden en philantropen hoe ze hun geld het best kunnen spenderen'. Kosten-baten-analyse voor de grote uitdagingen van de wereld.
   
• Het Copenhagen Instituut is een onafhankelijke, niet-partijgebonden denktank die individuele vrijheid, de vrije markteconomie en de open samenleving wil bevorderen door de publieke opinie, opinieleiders en beleidsmarker te beïnvloeden via de media, organisatie van bijeenkomsten, publicaties en via het netwerk.
   
• Libertas is een onafhankelijk, niet partijgebonden forum dat ideeën over liberalisme en de vrije markt in Denemarken wil promoten. Libertas wil een netwerk opbouwen van gelijkgestemde individuen die geloven in het belang van individuele vrijheden.
   
• The Danish National Centre for Social Research (SFI) is verbonden aan het Ministerie van Sociale Zaken en doet onderzoek op het gebied van welvaartsstaatbeleid en zorgt voor verspreiding van de resultaten van dit onderzoek. Het doel is nieuwe kennis te genereren die relevant is voor het ministerie en de samenleving als geheel.
   
• Institute of Local Government Studies (AKF) doet onafhankelijk onderzoek naar kwesties die van belang zijn voor de publieke sector, met name voor gemeentes en de regio’s, zoals vraagstukken binnen de openbare dienst en regelgeving. Het AFK draagt ook zorg voor de verspreiding van resultaten via publicaties in wetenschappelijke tijdschriften.
   
• Centre for Political Studies (CEPOS) is een onafhankelijke Deense denktank die een samenleving voor staat die is gebaseerd op vrijheid, verantwoordelijkheid, private initiatieven en een beperkte overheid.

Denktanks Noorwegen

• For Velferdsstaten is een denktank en alliantie van vakbonden en maatschappelijke om krachten te binden tegen de privatisering, deregulering en marktliberalisme. De belangrijkste doelen zijn tegengaan van sociale ongelijkheid en ontwikkeling van de publieke sector en de omvattende welvaartstaat.

Denktanks Duitsland

• Deutsches Institut für Wirtschaftsforschung (DIW) is het grootste economische onderzoeksinstituut van Duitsland. Het instituut is onafhankelijk en werkt op een non-profit basis. Het doet onderzoek naar toegepaste economie en adviseert op het gebied van economisch beleid.
• Deutsche Gesellschaft für Auswärtige Politik (DGAP) is een onafhankelijke, private, non-profit organisatie op het gebied van internationale betrekkingen. De denktank wil de politieke besluitvorming beïnvloeden en het begrip van het Duitse buitenlandse beleid en internationale betrekkingen vergroten door het doen en verspreiden van wetenschappelijk onderzoek
• Stiftung Wissenschaft und Politik (SWP) is een onafhankelijke wetenschappelijke instelling die de Duitse Bondsdag en de federale regering adviseert op het gebied van buitenlands en veiligheidsbeleid op basis van hun eigen praktijkgerichte onderzoek.
• Konrad Adenauer Stiftung is een politieke denktank verbonden aan de Christen-Democratische Partij (CDU). Het instituut biedt onderwijs en verricht wetenschappelijk onderzoek.
• Friedrich-Ebert-Stiftung - FES is een politieke denktank verbonden aan de Sociaal-Democratische Partij (SPD), die zich bezighoudt met beleidsonderzoek en onderwijs.
• De Stichting Denkwerk Zukunft is een relatief nieuwe denktank en heeft als belangrijkste doelstelling de vernieuwing van de westerse cultuur. Volgens de denktank zouden we ons in de toekomst meer moeten richten op immateriële waarden, de natuur, en sociale cohesie.

Denktanks Frankrijk

• Het Nationaal Centrum voor Wetenschappelijk Onderzoek (CNRS) is een publieke onderzoeksinstelling die valt onder de verantwoordelijkheid van het Ministerie van Hoger Onderwijs en Onderzoek. Het instituut doet onderzoek op het hele spectrum van wetenschappelijke disciplines en probeert de resultaten in te zetten voor maatschappelijke doeleinden.
   
• Het Nationaal Instituut voor Statistiek en Economische Studies (INSEE) is een publiek onderzoeksinstituut dat valt onder het Ministerie van Economie, Industrie en Werkgelegenheid. Het instituut produceert, analyseert en verspreidt informatie over de economie en de Franse samenleving.
   
• Het Franse Instituut voor Internationale Betrekkingen (IFRI) is een denktank die zicht richt op onderzoek en debat over onafhankelijke analyses van internationale vraagstukken door het bijeen brengen van internationale onderzoekers, stakeholders en analisten. Het instituut behoort tot de meest invloedrijke denktanks buiten de Verenigde Staten.
   
• Het Centre d’Etudes Prospectives et d’Informations Internationales (CEPII) is een onafhankelijk onderzoeksinstituut dat zich richt op het doen van onderzoek naar de internationale economie.
   
• Groupement de Recherche et d’Études pour la Civilisation Européenne (GRECE) is een (extreem) rechtse conservatieve denktank die zich speciaal interesseert in de Germaanse en Noordse culturen. GRECE heeft met name het idee van een sterk Europa als ‘de representant van moderniteit’ ontwikkeld en gepromoot met onderliggende thema’s als localisme, communitarisme en milieu en duurzaamheid. De denktank publiceert vooral politiek-filosofische artikelen.
   
• De Jean Jaurés Fondation is een onderzoeksinstituut verbonden aan de Franse sociaaldemocratie. Het instituut brengt politici, vakbondsleiders, business leaders en academische deskundigen samen om ideeën te genereren en ontwikkelen die het sociaaldemocratische gedachtegoed kunnen vernieuwen en versterken.